Cây ngũ gia bì là gì
Còn được gọi với những tên khác như ngũ gia bì gai, thích gia bì, xuyên gia bì. Thuộc họ nhà Ngũ gia bì Araliaceae. Sở dĩ được đặt tên ngũ gia bì là chính do loại cây này có tới 5 lá chét to chụm vào nhau. Và chỉ phần vỏ rễ mới được dùng làm thuốc. Ngũ gia bì là cái tên để chỉ một số ít loài thực vật như : Ngũ da bì chân chim, Ngũ gia bì gai, Ngũ gia bì hương .
Đặc điểm của cây ngũ gia bì
Ngũ gia bì là loại cây có thân nhỏ, rất nhiều gai, chiều cao trung bình từ 2-3m. Lá kép chân vịt, mọc so le, có từ 3-5 lá chét. Phiến lá chét hơi thuôn dài hoặc có hình bầu dục, mỏng, đầu nhọn, có răng cưa to dọc mép. Về phía cuống lá hơi thót lại, cuống lá dài từ 3-8cm. Hoa nhỏ, màu vàng xanh, mọc khác gốc vào đầu hạ, hợp thành tán tại đầu cành. Quả hình cầu, mọng, có đường kính khoảng 2,5mm, có màu đen khi chín.
Bạn đang đọc: 26 tác dụng của Cây Ngũ Gia Bì rất ít người biết
Phân bố, thu hái và chế biến ngũ gia bì
Ở nước ta, ngũ gia bì hầu hết mọc hoang ở những tỉnh miền Bắc như Cao Bằng, TP Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Sapa ( Tỉnh Lào Cai ), Bắc Cạn, Phú Thọ, Hòa Bình, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Tây. Cũng mọc ở những tỉnh Tứ Xuyên, Quảng Châu Trung Quốc của Trung Quốc .
Người ta thu hái vào mùa thu hoặc mùa hè. Đào cây lấy rễ, bỏ phần gỗ, chỉ lấy vỏ, phơi khô để dữ gìn và bảo vệ. Có thể dùng sống hoăc sao vàng đều được .
Vỏ rễ sau khi phơi khô sẽ cuộn thành từng ống nhỏ, dày khoảng chừng 1 mm, chiều dài khôn đều. Mặt trong vỏ có màu xám trắng, dai, phẳng, có nhiều chấm màu vàng nâu. Còn mặt ngoài màu vàng nâu nhạt, bì khổng dài, hơi bóng có những nếp nhăn. Mùi không rõ .
Thành phần hóa học của ngũ gia bì
Ở nước ta chưa có tài liệu nào về loại cây này. Tại Trung Quốc người ta phát hiện ra trong xuyên gia bì hay thích gia bì hoặc nam ngũ gia bì Ancanthopanax gracistylus W. W. Smith có chứa một số ít axit hữu cơ và một chất thơm gồm 4 metoxysalixylandehyt .
Trong thân và rễ cây Eleutherococcus senticosus Maxim., Acanthopanax senticosus Harms chứa nhiều heterozit. Trong đó thân chứa từ 0,6 – 1,5 %, rễ chưa 0,6 – 0,9 %. Các heterozit gồm syringin C17H24O9. H2O hay eleutherozit B, eleutherozit α hay β sitosterol glucozit C35H60O6, eleutherozit C C8H16O6, eleutherozit B1 C17H20O10. Ngoài ra còn có eleutherozit D và E, cả hai cùng là glucozit của syringaresinol hay dilirioresinol B C22H26O8 với những vị trí sắp xếp khác nhau, eleutherozit F và G. Tỷ lệ giữa những heterozit A, Bm C, D, E, F, G là 8 : 30:10:12 : 4 : 2 : 1 .
Trong vỏ thân và rễ có eleutherozit nhiều hơn. Trong thịt quả và vỏ thân có heterozit A, B, C và E nhiều hơn. Tác dụng của những heterozit này tương đương với một số ít heterozit có trong nhân sâm. Rễ còn chứa l-sesamin C20H18O6 cùng những đa đường .
Lá thì chứa những senticozit A, B, C, D, E và F có genin là axit oleanic cùng những eleutherozit I, K, L và M .
Trong rễ ngũ gia bì Acanthopanax sessiliflorus Seem phát hiện một số ít lignan glucozit như Acanthozit D C34H46O19, acanthozit C nhiệt độ chảy từ 125 – 128 oC. Ngoài ra còn có acanthozit B C28H36O13, acanthozit A độ chảy 100 oC .
Ngoài ra trong ngũ gia bì còn chuwasl-sesamin C20H60O6, daucocosterin ( hay β sitoterol glucozit ) C35H60O6, glucozit tim, l-savinin C10H16O6 và tinh dầu .
Tác dụng của cây ngũ gia bì
1. Tác dụng an thần
Cây ngũ gia bì có năng lực điều tiết sự cân đối giữa hai quy trình của trung khu thần kinh là hưng phấn và ức chế. Tuy có tác dụng hưng phấn nhưng lại không làm ảnh tới giấc ngủ của bạn .
2. Tác dụng chống mệt mỏi tương tự nhân sâm
Có tác dụng chống stress tốt hơn Nhân sâm. Có tác dụng tăng sức chịu đựng so với thiếu oxy, nhiệt độ cao. Điều tiết nội tiết rối loạn, điều tiết hồng bạch cầu và huyết áp, chống phóng xạ, giải độc. Thuốc có tác dụng chống lão suy, tăng thể lực và trí lực. Ngoài ra còn giúp tăng công dụng tuyến sinh dục và quy trình đồng nhất, ngày càng tăng quy trình chuyển hóa và thực thi tổ chức triển khai tái sinh .
3. Tác dụng gia tăng miễn dịch
Khi sử dụng cây ngũ gia bì giúp làm tăng khối lượng của lách. Làm đẩy nhanh quy trình hình thành kháng thể cùng năng lực thực bào của hệ tế bào nội bì võng. Một số hoạt chất có trong ngũ gia bì còn có năng lực kháng tế bào ung thư, kháng virus, kiểm soát và điều chỉnh tính năng miễn dịch .
Ngoài gia, còn 1 số ít tác dụng hay như kháng viêm cả trường hợp cấp và mạn tính, long đờm, cần ho, làm giảm những cơn ho suyễn, phòng ngừa bệnh ung thư, giãn mạch giúp tăng lưu lượng máu ở những động mạch vành từ đó giúp giảm huyết áp, …
Các bài thuốc từ cây ngũ gia bì
1. Trị thấp khớp
Lấy 120 g mỗi vị gồm ngũ gia bì, tùng tiết và mộc qua đi tán bột. Mỗi lần lấy ra từ 3-4 g uống, mỗi ngày uống 2 lần .
2. Trị phong thấp, đau nhức xương, mệt mỏi cơ thể, liệt dương, giúp ngủ ngon và tăng lực
Sao vàng 100 g ngũ gia bì, ngâm cùng 1 lít rượu 30 độ, mỗi ngày lắc đều 1 lần. Được 10 ngày là hoàn toàn có thể dùng, mỗi lần lấy ra từ 20-40 ml uống vào trước bữa ăn tối .
3. Trị gãy xương, sau khi phục hồi vị trí
Địa cốt bì và ngũ gia bì mỗi vị 40 g tán nhuyễn. Dùng thịt của 1 còn gà nhỏ giã nát, trộn với thuốc cho đều. Sau đó dùng đắp bên ngoài, cố định và thắt chặt bằng bó nẹp, sau 7 ngày thì tháo nẹp .
4. Phụ nữ cơ thể bị suy nhược
Mẫu đơn, ngũ gia bì, đương quy và xích thược mỗi loại đều 40 g đi tán bột. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 4 g .
5. Chữa giảm bạch cầu
Theo Quảng Tây T Học Viện Học Báo vào 1978, người ta sử dụng thích ngũ gia bì trị bạch cầu giảm do hóa liệu cho 43 ca. Và đã thu được tác dụng khả quan. Còn theo Hồ Bắc Trung Y Tạp Chí 1982, dùng viên từ cây ngũ gia bì trị cho 22 ca thì có 19 ca có tác dụng tốt .
6. Điều trị mỡ máu cao, ngực đau thắt
Người ta chế thuốc viên Quân Tâm Ninh từ chiết xuất Thích ngũ gia bì. Liều dùng ngày 3 lần, mỗi lần 3 viên và liên tục từ 1-3 tháng. Cứ 132 ca ngực đau thắt thì có tới 95,45 % tác dụng tốt, 53 ca mỡ máu cao đều hạ Cholesterol và Triglycerid .
7. Chữa huyết áp thấp
Theo Châu Phong, Trung Quốc Dược thành phẩm đích điều tra và nghiên cứu, dùng viên ngũ gia bì, mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần 5 viên. Mỗi một liệu trình lê dài 20 ngày thì thu được hiệu quả rất tốt .
8. Trị nhồi máu não
Theo Cam Túc Trung Y Học Viện Học Báo 1988, người ta dùng 40 ml dịch chích từ ngũ gia bì, cho vào cùng 300 ml dịch truyền glucoz 10 %, truyền trực tiếp tĩnh mạch mỗi ngày một lần, phối hợp với uống thuốc thang cho 20 ca và đều thu được hiệu quả tốt .
9. Chữa chứng cước khí tay chân gây sưng đau
Lấy từ 8-16 g mỗi vị gồm vỏ rễ cây ngũ gia bì, hạt cau, lõi thông, củ gấu, hạt cau, ké đầu ngựa, chỉ xác và tía tô. Tất cả sắc với nước, chia ra 3 lần uống trong ngày, uống đều mỗi ngày cho tới lúc khỏi bệnh .
10. Trị lở ngứa eczema
Lấy 20 g mỗi vị gồm lá cây ngũ gia bì, cây cối dĩ ( hy thiêm thảo ), bạch chỉ, thổ phục linh, tỳ giải và rễ gấc. Tất cả sắc nước, chia ra uống ngày 2 lần sáng và tối, uống liên tục 7 ngày .
11. Người mệt mỏi, cảm sốt kèm nhiều mồ hôi
Lấy 40 g mỗi vị gồm ngũ gia bì, đương quy, xích thược và mẫu đơn bì. Tất cả sao vàng, tán bỏ, mỗi ngày 2 lần lấy ra 4 g mỗi lần uống .
12. Đau họng, sổ mũi
Lấy 15 g rễ ngũ gia bì, 35 g toàn cây cúc hoa vàng, sắc uống trong ngày, uống từ 3-5 ngày .
13. Giải độc lá ngón, bị say sắn
Dùng vỏ ngũ gia bì sắc nước uống .
14. Sưng đau các khớp kéo dài, hạn chế vận động
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 16 g bưởi bung, 16 g trinh nữ, 16 g cát căn, 16 g ngải điệp và 20 g nam tục đoạn. Tất cả sắc với 4 bát nước tới khi còn 2 bát, chia ra uống 2 lần trong ngày .
15. Viêm tinh hoàn do biến chứng của quai bị
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 10 g bạch linh, 16 g lệ chi, 10 g xa tiền, 12 g bạch truật, 10 g trần bì, 6 g quế và 16 g đinh lăng. Tất cả cho vào 4 bát ước sắc đến khi còn nửa, chia ra uống 2 lần trong ngày .
16. Yếu sinh lý ở nam giới
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 12 g khởi tử, 12 g thục địa, 10 g tầm giao, 12 g cấu tích, 16 g thỏ ty tử, 12 g hạt sen, 16 g phòng sâm, 10 g nhục thung dung, 10 g phá cố chỉ và 10 g cam thảo. Cho vào 1,8 lít nước sắc tới khi còn 0,4 lít, chia ra uống 2 lần trong ngày .
17. Tỳ vị hư nhược, tay chân yếu mềm
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 16 g biến đậu, 16 g bạch truật, 6 g sinh khương, 10 g trần bì, 16 g đinh lăng, 5 quả táo tàu, 10 g cao lương khương, 16 g quy và 12 hoài sơn. Cho vào với 1,8 lít nước đun còn 0,4 lít, chia ra uống 2 lần trong ngày .
18. Trị phù thận
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 16 g bông mã đề, 16 g bạch truật, 20 g đinh lăng, 10 quế, 10 g bào khương, 16 g hương nhu trắng, 12 g cẩu tích và 16 g ngải điệp. Tất cả sắc với nước uống trong ngày, liên tục từ 7-8 ngày. Bài thuốc này giúp tiêu thũng, bổ thổ, ôn bổ tỳ thận, bệnh nhân uống thuốc này sẽ đi tiểu nhiều, rồi hết phù thận .
19. Chứng thấp tỳ gây dày da bụng
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 16 g lá đắng, 16 g ngấy hương, 10 g trần bì, 16 g đinh lăng, 16 g bạch truật, 16 g ngải điệp và 16 g hoài sơn. Tất cả sắc uống trong ngày .
20. Thận dương suy tổn, xương khớp nhức mỏi
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 12 g cẩu tích, 12 g thục địa, 16 g tục đoạn, 12 g khởi tử, 16 g đương quy, 10 g xuyên khung, 16 g đinh lăng, 12 g liên nhục, 16 g hắc táo nhân, 10 g quế tốt và 11 g cam thảo. Tất cả thái nhỏ, cho vào bình sành, đổ nước vào ngập. Ngân 15 ngày là dùng được, mỗ lần lấy ra 40-45 ml, chia ra tành 2 lần uống trước mỗi bữa ăn. Bài thuốc này giúp lưu thông khí huyết, bổ tâm thận và tăng cường sinh lực .
21. Trị chứng thống phong: sưng đau khớp đột ngột, mệt mỏi toàn thân đi lại khó khăn
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 16 g trinh nữ, 16 g bồ công anh, 16 g nam tục đoạn, 20 g rễ cỏ xước, 16 g cà gai leo, 12 g tất bát, 16 g đinh lăng, 16 g đơn hoa, 16 g cát căn, 16 g xương bồ, 16 g kinh giới và 10 g quế. Tất cả sắc uống trong ngày .
22. Sản phụ phù nề sau khi sinh
Các vị gồm 16 g ngũ gia bình, 20 g tô mộc, 10 g hồng hoa, 20 g đinh lăng, 12 g uất kim, 16 g ích mẫu, 12 g bạch truật, 16 g đan sâm, 10 g quế, 10 g trần bì và 10 g xa tiền. Tất cả cho vào cùng 1,8 lít nước, sắc còn 0,4 lít, bỏ bã, chia ra uống 2 lần trong ngày. Bài thuốc này giúp tiêu ứ, hoạt huyết, uống hết thang là hết phù .
23. Bị đau thần kinh vai cổ do hàn thấp
Các vị gồm 16 g ngũ gia bì, 16 g thổ phục linh, 16 g rễ cỏ xước, 10 g kiện, 10 g quê, 16 g tang ký sinh, 6 g tế tân, 10 g phòng phong, 10 g cố chỉ và 16 g kinh giới. Tất cả sắc nước uống. Bài thuốc này giúp giảm đau, thông hoạt kinh lạc, trừ phong hàn .
Cây ngũ gia bì trong tử vi & phong thủy
Cây ngũ gia bì xanh quanh năm, không tốn quá nhiều công chăm sóc. Nên thường được trưng trong nhà ở, văn phòng. Nó giúp không gian trở nên tươi tắn, tạo cảm giác thư thái, minh mẫn cho chủ nhân.
Trong tử vi & phong thủy ngũ gia bì tượng trưng cho sự làm ăn thuận tiện, việc làm. Và mang lại suôn sẻ trong chuyện tiền tài. Nên rất thích hợp để trang trí nhà của hoặc cơ quan. Đặc biệt khi đặt ở nơi đủ điều kiện kèm theo ánh sáng, cây ngũ gia bì tiết ra một loại xạ hương có năng lực đuổi muỗi và những côn trung gây hại. Rất thích hợp đặt ở gần căn phòng nhà bếp, trường mần nin thiếu nhi, cạnh hành lang cửa số phòng ngủ, hành lang cửa số phòng ngủ của bé, bên cạnh hồ nước, …
Mắc dù cây ngũ gia bì rất tốt. Tuy nhiên, những người mà có âm hư hỏa vượng thì không được dùng. Các bài thuốc trên không nên tùy tiện tự làm. Quý bạn đọc chú ý quan tâm cần hỏi quan điểm thầy thuốc trước khi vận dụng .
Source: https://cuulongreal.com
Category: Hỏi – Đáp
