Về Ca Khúc “Đường Xưa Lối Cũ” Của Nhạc Sĩ Hoàng Thi Thơ

Trong thập niên 1940, làng âm nhạc Nước Ta thời kỳ ấy, đề tài “ Ra đi ” và “ Trở về ”, được những nhạc sĩ tập trung chuyên sâu khai thác rất nhiều, luôn là đề tài tạo nên nhiều xúc cảm cho người viết lẫn người nghe. Đó là thời hạn mà những cuộc ra đi và trở lại nhuốm nhiều đau thương, nhiều nước mắt nhất do tình hình thế sự của quốc gia có nhiều dịch chuyển .Riêng góc nhìn “ Trở về ” hay “ Tìm về ” trong âm nhạc quy trình tiến độ của thập niên 1940, 1950, người ta ghi nhận được khá nhiều những ca khúc mà tới ngày hôm nay, dù khói lửa đã nguôi, tàn tro đã lắng, nhưng mỗi khi nghe lại những ca khúc ấy, những tâm hồn nhạy cảm vẫn không khỏi bồi hồi, ngậm ngùi tựa một lần thêm tận mắt chứng kiến, sống lại với xiết bao thương đau cũ .Những ca khúc mà tự nhan đề đã nói lên toàn bộ, nói hết nội dung tác phẩm như : Ngày Về của Hoàng Giác ngỡ ngàng vì bạn cũ, vì đường tơ đã siêu lạc chân trời khác, bài hát dù đau thương nhưng tìm về đầy chất lãng mạn ; Trở Về của Châu Kỳ lại không ít mang tính tự sự, tha thiết, ngỡ ngàng, đau đớn mang tâm cảnh của một người đi tìm một người, đúng mực hơn thì đó là cuộc trở lại với kỳ vọng hội ngộ một tình yêu dang dở ; còn với Phạm Duy là thi ca hóa với đặc tả anh thương bệnh binh trong Ngày Trở Về ; và đương nhiên không hề không nhớ đến nhạc phẩm Đường Xưa Lối Cũ của Hoàng Thi Thơ .

Với Hoàng Thi Thơ trong nhạc phẩm này, ông trở lại để tìm mẹ, tìm em gái. Mà sự trở lại này như thể một chuyện kể, một hồi ký được viết bằng âm nhạc .

Đường xưa lối cũ có bóng tre, bóng tre che thôn nghèo.
Đường xưa lối cũ có ánh trăng, ánh trăng soi đường đi.
Đường xưa lối cũ có tiếng ca, tiếng ca trên sông dài.
Đường xưa lối cũ có tiếng tiêu, tiếng tiêu ru lòng ai.

Đường xưa lối cũ có em tôi tóc xanh bay mơ màng.
Đường chiều dịu nắng bóng em đi áo nâu in đường trăng.
Đường xưa lối cũ có mẹ tôi run run trong hôn hoàng.
Lòng già thương nhớ, nhớ đến tôi lom khom đi tìm con.

Khi tôi về, bồi hồi trong nắng.
Tưởng gặp người em hân hoan đứng đón anh về.
Nào ngờ người em sang ngang khi xuân chưa tàn.
Con đò nào đây đưa em tôi vào xa vắng.

Khi tôi về, nghẹn ngào trong nắng.
Tưởng gặp mẹ tôi rưng rưng đứng đón con về.
Nào ngờ mẹ tôi ra đi bên kia cuộc đời.
Không lời biệt ly cuối cùng trước khi phân kỳ.

Chạnh lòng thương nhớ những phút xưa, phút xưa qua qua rồi.
Lạnh lùng tưởng nhớ bóng dáng ai in sâu trong lòng tôi.
Đường xưa còn đó, nắng vẫn lên, vẫn trăng treo ven đồi.
Mà hình bóng cũ thiếu trong tôi mỗi khi nghe chiều rơi.

Chính vì tính “chuyện kể”, “hồi ký” mà nhạc phẩm Đường Xưa Lối Cũ của Hoàng Thi Thơ cho tới hôm nay vẫn là những lời nói thay cho tình cảm của nhiều gia đình Việt Nam. Với nét nhạc tha thiết và sự nối tiếc như một hồi kỳ, một câu chuyện kể về chính cuộc đời của người nhạc sĩ, nhưng lại là tiếng lòng của bao người cùng chung số phận, cùng chung tình cảnh ấy.

Đường Xưa Lối Cũ là dòng cảm hứng của người con Hoàng Thi Thơ sau bao năm xa quê, được trở lại đứng trên mảnh đất nơi mình sinh ra, nơi có mẹ già và có những người thân yêu. Lòng mừng vui cho ngày trở lại, vẫn là trên con đường xưa lối cũ ấy, mọi thứ vẫn in như ngày nào, nhưng mẹ già nay còn đâu, đứa em gái nhỏ nay cũng sang ngang không còn nơi đây. Cảm giác bơ vơ khi tất mọi thứ vẫn còn đây nhưng người thân yêu sao không thấy. Có lẽ đó là nguồn xúc cảm để người nhạc sĩ viết thành nốt nhạc để nói thay cho tiếng lòng mình .Với lời đề : Viết kính dâng mẹ và Tặng em, trong bản phát hành lần đầu năm 1958. Cho ta thấy, tình cảm của một người con dành cho mẹ, một người anh dành cho đứa em gái vô cùng da diết .

Khi tôi về, bồi hồi trong nắng.
Tưởng gặp người em hân hoan đứng đón anh về.
Nào ngờ người em sang ngang khi xuân chưa tàn.
Con đò nào đây đưa em tôi vào xa vắng.

Nhiều người đã nhằm mục đích tưởng với mạch xúc cảm này, đơn cử là “ người em sang ngang khi xuân chưa tàn ” là ông đang viết về một người con gái tình xưa chốn cũ. Nhưng không, bài hát không hề tiềm ẩn một chút ít nào gọi là tình yêu trai gái, mà đó là tình cảm của một người anh trai khi đứng trên đường xa lối cũ để tìm người em gái ruột thân yêu của mình. Còn đây, sự nức nở, nghẹn ngào của một người con khi ra đi và quay trở lại, nhưng không một lần nào nữa được gặp lại người mẹ thân yêu của mình :

Khi tôi về, nghẹn ngào trong nắng.
Tưởng gặp mẹ tôi rưng rưng đứng đón con về.
Nào ngờ mẹ tôi ra đi bên kia cuộc đời.
Không lời biệt ly cuối cùng trước khi phân kỳ.

Với nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, đã xa quê tận 40 năm, từ chuyến hành hương về làng vào năm 1954, cho mãi đến năm 1993 nhạc sĩ mới có thời cơ trở lại thăm quê nhà một lần nữa. Ông về làng Bích Khê, đứng trên đất cũ của nhà thời thánh họ, nhà thời thánh chi, mà ông đã khóc ròng. Sau chinh chiến với bao đau thương, người mẹ già đã qua đời, người em gái đã sang ngang, người nhạc sĩ ấy đã tối thiểu một lần rơi lệ. Từ những giọt nước mắt, mỗi giọt rơi xuống thành một nốt nhạc rối loạn, nghẹn ngào mà nức nở. Và đó đã làm nên một giai điệu, một ca khúc vượt thời hạn gắn liền với tên tuổi của Hoàng Thi Thơ .

Mỹ Hương.

Source: https://cuulongreal.com
Category: Giải trí